به گزارش پارسینه، پاره کردن کتاب های درسی چند سالی است که در بین دانش آموزان مدارس شهرهای مختلف ایران متداول شده است و هر سال پس از پایان امتحانات خردادماه در نزدیکی شماری از مدارس در مقاطع مختلف تحصیلی به ویژه دوره متوسطه مشاهده می‌شود. این اتفاق نه تنها از نظر زیست‌محیطی نگران‌کننده است، بلکه نشانه‌ای از یک شکاف عمیق‌تر در رابطه‌ی دانش‌آموزان با نظام آموزشی کشور است؛ شکافی که پرسش‌های زیادی درباره محتوای کتاب‌ها، شیوه آموزش و در نهایت ارزش و احترام به دانش در ذهن ایجاد می‌کند.
- وقتی ارزش کتاب ها فقط تا روز امتحان است
برای بسیاری از دانش‌آموزان، کتاب های درسی تنها ابزاری برای رسیدن به یک هدف کوتاه‌مدت تحت عنوان قبولی در مدرسه هستند. بر این اساس، وقتی امتحان تمام شود، کتاب ها هم کارایی و ارزش خود را از دست می‌دهند. برخی از دانش‌آموزان با این استدلال که پس از پایان امتحانات آخر ترم، چیزی از محتوای کتاب ها در ذهنشان باقی نمی ماند، از این اقدام خود در قالب پاره کردن کتاب هایشان حمایت کرده و به هیچ عنوان ابراز پشیمانی نمی کنند.
اما اینکه چرا این اتفاق از سوی برخی از دانش آموزان حمایت شده و چرا کتاب، که باید حافظه‌ی علمی و آموزشی یک نسل باشد، چنین بی‌ارزش می‌شود، می تواند چند دلیل اصلی داشته باشد.
- محتوای غیرجذاب کتاب های آموزشی
یکی از دلایل مهم اهمیت نداشتن کتاب های آموزشی برای دانش آموزان را می توان در محتوای خودِ کتاب‌ها جست‌وجو کرد. بسیاری از دانش‌آموزان، معلمان و حتی کارشناسان آموزشی معتقدند که کتاب‌های درسی سال‌هاست با واقعیت‌های اجتماعی، اقتصادی و حتی فرهنگی جامعه امروز هم‌خوانی نداشته و به روز نیستند. موضوعاتی که در کتاب‌ها تدریس می‌شود، گاها چنان از زندگی روزمره دانش‌آموز فاصله دارد که نه تنها انگیزه‌ای برای یادگیری ایجاد نمی‌کند، بلکه احساس بی‌ربطی و خستگی به همراه دارد.
به عنوان مثال، در عصری که هوش مصنوعی، روانشناسی فردی، سواد رسانه‌ای و مهارت‌های زندگی تبدیل به نیازهای اولیه نوجوانان شده‌اند، هنوز بسیاری از کتاب‌ها پر از مطالبی هستند که فقط برای امتحان کاربرد دارند، نه برای زندگی. از این جهت می توان گفت که محتوای کتاب‌ها کمتر برای دانش آموزان الهام‌بخش هستند.
- نارضایتی پنهان دانش آموزان
پاره کردن کتاب‌ها فقط یک کنش فیزیکی نیست. بسیاری از روانشناسان و کارشناسان آموزشی این رفتار را نوعی خشم فروخورده یا اعتراض خاموش از سوی دانش آموزان می‌دانند. خشم نسبت به فشاری که در جریان سال تحصیلی برای گرفتن نمره و نتیجه تجربه شده و اعتراض نسبت به سیستمی که بیشتر بر مبنای رقابت و حفظیات بنا شده تا فهم، کشف و رشد فردی دانش آموزان.
- یک نقصان فرهنگی در مورد دانش آموزان
نکته مهم دیگر، نبود آموزش کافی درباره ارزش فرهنگی و ملی کتاب است. بسیاری از دانش‌آموزان هرگز در طول سال تحصیلی تجربه نکرده‌اند که درباره اهمیت نگهداری کتاب، یا تأثیر آن بر توسعه فرهنگی و علمی کشور صحبت شود. آن‌ها نمی‌دانند که این کتاب‌ها، اگرچه ساده به نظر می‌رسند، می‌توانند سرمایه‌هایی برای آینده باشند. در اصل این نگرش به دانش آموزان القا نشده است که کتاب ها فقط وسیله امتحان نیستند بلکه می توانند بخشی از میراث آموزشی یک ملت باشد.
در بسیاری از مدارس، مفاهیمی چون «فرهنگ کتاب‌داری»، «ارزش منابع آموزشی» یا حتی «احترام به زحمت نویسندگان و معلمان» به شکلی رسمی و جدی آموزش داده نمی‌شود. در نتیجه، پاره کردن یا رها کردن کتاب‌ها در کوچه و خیابان، برای دانش‌آموز نوعی رفتار بی‌اهمیت یا حتی تفریحی به‌نظر می‌رسد، نه اقدامی در جهت تخریب دارایی های فرهنگی یک کشور.
- راهکار چیست؟
طبیعتاً نمی‌توان انتظار داشت که همه دانش‌آموزان کتاب‌های خود را به بهترین شکل ممکن حفظ کنند. با این حال، می‌توان امیدوار بود که کتاب درسی به قدری ارزشمند و مرتبط با زندگی طراحی شود که حتی بعد از امتحان، دانش‌آموز بخواهد برگردد و بار دیگر آن را ورق زده و مطالعه کند.
اصلاح محتوای آموزشی و به‌روزرسانی آن با توجه به دنیای امروز، می‌تواند گامی در جهت بازسازی رابطه دانش‌آموز با کتاب باشد. آموزش‌هایی که به مهارت‌ها، تفکر انتقادی، خلاقیت و ارتباط با جهان پیرامون بپردازند، می‌توانند کتاب ها را به یک منبع یادگیری دارای ارزش تبدیل سازند. از سوی دیگر، ترویج فرهنگ نگهداری و بازیافت کتاب‌ها، از طریق مدارس یا انجمن‌های دانش‌آموزی، می‌تواند تا حدی از این رفتار پیشگیری کند.
.gif)
0 دیدگاه